Samengestelde gezinnen/stiefgezinnen
Flesseman, Mai, Marlijn Kooistra-Popelier en Corrie Haverkort. Er moet mij iets van het hart. Voor moeders en stiefmoeders. Een boek met fantastische tekeningen, waarin de gevoelens van verschillende types moeders en stiefmoeders beschreven en verbeeld worden. Ook leuk om cadeau te doen.
Haverkort, Corrie, Marlijn Kooistra-Popelier en Aleide Hendrikse-Voogt (2012). Hoe maak je een succes van je nieuwe gezin. www.uitgeverijpica.nl. Een praktisch werkboek waarmee ouders, eventueel samen met een professional, concreet aan de slag kunnen om een zogenaamd stiefplan te maken. Hierin kunnen allelei zaken met betrekking tot de kinderen en de dagelijkse gang van zaken in huis geregeld worden.
Haverkort, Corrie. (2018) Van woede naar redelijkheid. Emoties, dilemma's en erkenning bij scheiden, nieuwe partner en samengesteld gezin. Dit boek is vooral gericht op hulpverleners. Het is niet eenvoudig, maar biedt wel een mooie, filosofische kijk op emoties en op onze mogelijkheden om wrok en woede om te zetten in erkenning en recht doen aan iedereen: de kinderen, de stiefkinderen, de nieuwe partner én de ex-partner.
Heffels, Annette (1994) Ik heb al een vader. Kinderen en ouders in samengestelde gezinnen. In dit boek wordt verslag gedaan van gesprekken met ouders, stiefouders, kinderen en ex-partners van 10 gezinnen, waarna er door de auteur, een deskundige op het gebied van samengestelde gezinnen, commentaar gegeven wordt op ieder gezin. Het boek geeft een heel realistisch beeld van hoe het voor iedereen is, en is zeer verrijkend voor wie ook eens kennis wil nemen van het perspectief van de andere partij. Dus ook al dateert het van 30 jaar terug, toen kinderen nog vooral bij de moeder bleven wonen, dit boek blijft een aanrader.
Hengst, Magda en Karin den Hollander (2019). De mijne zijn de liefste. Dynamieken in samengestelde gezinnen. Een boek over de onzichtbare dynamieken in een samengesteld gezin, geschreven vanuit systemisch oogpunt. Aan de hand van de stiefcirkel, en veel ervaringen van stiefverzorgers, wordt uitgelegd hoe het werkt in een samengesteld gezin.
Haverkort, Corrie, Marlijn Kooistra-Popelier en Aleide Hendrikse-Voogt (2012). Hoe maak je een succes van je nieuwe gezin. www.uitgeverijpica.nl. Een praktisch werkboek waarmee ouders, eventueel samen met een professional, concreet aan de slag kunnen om een zogenaamd stiefplan te maken. Hierin kunnen allelei zaken met betrekking tot de kinderen en de dagelijkse gang van zaken in huis geregeld worden.
Haverkort, Corrie. (2018) Van woede naar redelijkheid. Emoties, dilemma's en erkenning bij scheiden, nieuwe partner en samengesteld gezin. Dit boek is vooral gericht op hulpverleners. Het is niet eenvoudig, maar biedt wel een mooie, filosofische kijk op emoties en op onze mogelijkheden om wrok en woede om te zetten in erkenning en recht doen aan iedereen: de kinderen, de stiefkinderen, de nieuwe partner én de ex-partner.
Heffels, Annette (1994) Ik heb al een vader. Kinderen en ouders in samengestelde gezinnen. In dit boek wordt verslag gedaan van gesprekken met ouders, stiefouders, kinderen en ex-partners van 10 gezinnen, waarna er door de auteur, een deskundige op het gebied van samengestelde gezinnen, commentaar gegeven wordt op ieder gezin. Het boek geeft een heel realistisch beeld van hoe het voor iedereen is, en is zeer verrijkend voor wie ook eens kennis wil nemen van het perspectief van de andere partij. Dus ook al dateert het van 30 jaar terug, toen kinderen nog vooral bij de moeder bleven wonen, dit boek blijft een aanrader.
Hengst, Magda en Karin den Hollander (2019). De mijne zijn de liefste. Dynamieken in samengestelde gezinnen. Een boek over de onzichtbare dynamieken in een samengesteld gezin, geschreven vanuit systemisch oogpunt. Aan de hand van de stiefcirkel, en veel ervaringen van stiefverzorgers, wordt uitgelegd hoe het werkt in een samengesteld gezin.
Heybroek-Hessels, Ietje en Baukje Overgaauw (2004, vierde herziene druk 2013). Samen gesteld. De dynamiek van het stiefgezin. Amsterdam: Uitgeverij SWP. Ouders Online. Een klassieker. Een duidelijk boek met uitleg over allerlei zaken die het leven in een stiefgezin anders maken dan het leven in een kerngezin.
Huis in 't Veld, Irma (2020). Plusmama ben je niet, dat word je. Een goed geschreven roman over een vrouw die een man ontmoet met twee kinderen, aangevuld met waardevolle tips van Bianca van der Loo-Vliegen (stiefgezincoach in Limburg) en verhalen van andere plusmama's die zorgen voor een breder perspectief.
Kerremans, Merel en Corrie Haverkort (2022). Mijn kleinkind jouw kleinkind. Stiefgrootouders van nu en de opmars van de in-between-ouder. Uitgeverij PSP (Posistief en Stiefplan). Een boek over grootouders en hun nieuwe partners die stiefgrootouders zijn geworden. En voer hun volwassen kinderen, wier kinderen zomaar een stiefoma of -opa hebben gekregen. Hoe is dat, en hoe ga je ermee om?
Maenhout, Tine (2016).Jij, ik, hij, zij en al de kinderen.Tielt: Lannoo.Een goed geschreven verhaal van hoe het voelt om te scheiden en een samengesteld gezin te vormen, aangevuld met een verslag van interviews met deskundigen op het gebied van nieuwe gezinnen, waardoor je goed inzicht krijgt in waar deze gevoelens vandaan komen.
Manneke, Addy (2009). De bewuste stiefmoeder. Amsterdam: uitgeverij SWP. Een diepgaande analyse van het stiefmoederschap op basis van eigen ervaringen en literatuurstudie, met goede aanwijzingen voor het vergroten van de kans op een succesvol stiefmoederschap. Dit boek geeft veel inzicht in je eigen manier van omgaan met alles wat je tegenkomt in een samengesteld gezin. Echt de moeite waard.
Matakupan-Jansen, Mariska (2017). Mijn eerste is niet zijn eerste. Het boek voor vrouwen die hun eerste kind krijgen met een man die al papa is. Astronaut boeken. Goed geschreven, met een eerste deel dat voor iedereen relevant is, en vervolgens twee delen die gaan over zwangerschap en de tijd na de geboorte. Dit boek biedt heel veel herkenning, en heel veel tips. Laat ook mooi zien hoe verbindende communicatie veel problemen kan oplossen en voorkomen.
Mingelinckx, Martine (2011). Nieuwe levens, nieuw geluk. Van scheiding naar nieuw samengesteld geluk. Antwerpen: Linkeroever Uitgever. Een positief boek over echtscheiding en een samengesteld gezin beginnen, met duidelijke uitleg over waar je doorheen gaat, vanuit verschillende perspectieven. Mingelinckx bespreekt goed de keuze die je hebt om wat van je leven te maken, en geeft goede tips hoe je dat na een scheiding kunt doen.
Mol, Johannes (2021). Stiefvadergezinnen. Hoe ze functioneren en waarom ze zo functioneren. Amsterdam: Uitgeverij SWP. Dit boek gaat over stiefvaders, een zwaar onderbelichte groep, en juist daardoor zegt het ook zoveel over stiefmoeders, en waarom vaders vaak niet begrijpen waarom het voor hen zo ingewikkeld is. Het boek is theoretisch goed onderbouwd en geeft daardoor echt inzicht in samengestelde gezinnen. Goed leesbaar, verhelderd met rake fragmenten uit interviews.
Poulisse, Nanda (2015). 'De verborgen dynamiek van familiebanden in het Nieuwe Gezin'. Nieuw Gezin 7.1, Een artikel waarin ik bespreek wat het werk van Bert Hellinger betekent voor het leven in een samengesteld gezin. Lees het artikel.
Schepers, Cindy (2023). Relatiestress in je samengestelde gezin. Groeien als koppel van spanning naar verbinding. Antwerpen: Gompel en Scavina. Een helder boek dat precies laat zien wat er speelt in samengestelde gezinnen én wat je daaraan kunt doen. Realistisch, praktisch en met zeer concrete adviezen en communicatiesuggesties. Niet alle problemen zijn oplosbaar, maar werken aan een verbinding met je partner kan altijd, en dan zijn problemen veel beter te hanteren.
Schonewille, Pauline (2012). Mijn man heeft een kind. Het boek voor stiefmoeders. Utrecht: Uitgeverij Kok. Een makkelijk leesbaar, ontnuchterend boek voor vrouwen die een relatie krijgen met een man die al kinderen heeft (en die zelf (nog geen) kinderen hebben). Veel praktische informatie en tips en herkenbare praktijkverhalen.
Smilde, Marike, (2013). Stiefmanagement. Leeuwarden: Elixer. Een handzaam boekje waarin het leven van een stiefouder vergeleken wordt met het werk van een interimmanger. Met onder andere aandacht voor verschillende gedrags- en communicatiestijlen, stiefmanagementopdrachten en - tips, en veel verhalen uit de praktijk.
Hellinger, Bert in samenwerking met Gunthard Weber en Hunter Beaumont (1998/2013). De verborgen dynamiek van familiebanden. Haarlem: Altamira. Een prachtig boek over familieopstellingen waaruit onder andere duidelijk wordt waarom de bloedband zo sterk is en hoe ingewikkeld het is om in een samengesteld gezin je eigen plek te vinden.
Rondom scheiding
Apeldoorn, Susan van, Lianne van Lith, Boukje Overgaauw en Marieke Visser (2007) Bang boos blij. Een helpboek voor als je ouders zijn gescheiden. Amsterdam: Uitgeverij SWP. Een werkboek voor kinderen van 6 – 12 jaar dat hen helpt om te verwerken wat er is gebeurd bij de echtscheiding en daarna.
Baseler, Marja (2011, herzien 2020). Heen en weer. Als je ouders apart wonen. In dit boek voor kinderen vanaf 8 jaar staat alles wat voor kinderen (én volwassenen) belangrijk is om te weten als hun ouders gaan scheiden. Met welke gevoelens kun je te maken krijgen, en hoe kun je het wonen in twee huizen voor jezelf (of voor je kinderen) gemakkelijker maken. Een boek boordevol praktische tips. Echt een aanrader. De herziene versie is alleen als e-book verkrijgbaar en te bestellen via www.goudentipsvoorkids.nl
Buiskool, Anne (2017) Hoe vertellen we het de kinderen? Respectvol scheiden als een nieuw begin.Expertboek. Een zeer praktisch en informatief boek, voor ouders die op het punt staan om te gaan scheiden. Het boek gaat vooral in op de scheidingsmelding aan de kinderen en de voorbereiding daarop, maar bevat ook veel concrete handreikingen hoe je zo kunt scheiden dat je kinderen daar zo min mogelijk last van hebben.
De Best, Yolande (2016). Scheiden zonder vechten. Alles wat je moet weten als je goed wilt scheiden. Tielt: Lannoo Campus. Een zeer informatief boek waarin zowel de zakelijke en praktische kanten van het scheiden als de bijkomende gevoelens goed worden beschreven. Daarbij is er veel aandacht voor de kinderen en hoe je als ouders kunt voorkomen dat zij beschadigd raken.
Delfos, Martine (2006). Van alles twee. Over de betekenis van echtscheiding voor jonge kinderen. Amsterdam: uitgeverij SWP. Een verhaal voor kinderen van ongeveer 3 tot 9 jaar die de scheiding van hun ouders meemaken.In het verhaal komen allerlei zaken rondom scheiding aan de orde zoals verhuizen, schuldgevoelens van jonge kinderen, gedragsproblemen en dergelijke. Bij iedere pagina voor het kind staat ook een stukje met informatie voor de ouders.
Groenhuijsen, Liesbeth (2022). Rechtspraak Kromspraak. Beslissen over kinderen na scheiding. Amsterdam: uitgeverij SWP. Zeer leesbaar boek, geschreven voor professionals die te maken hebben met scheidende ouders, maar ook zeker een aanrader voor ouders. Door de vele citaten leer je kijken door de ogen van je kind, en ga je zien wat het kind nodig heeft om goed te kunnen opgroeien.
Linden, Frénk van der (2021). En altijd maar verlangen. De liefdesoorlog van mijn ouders. Amsterdam: uitgeverij Luitingh-Sijthoff. In dit boek beschrijft Frénk van der Linden hoe hij de scheiding van zijn ouders beleefd heeft, en hoe hij er toe kwam om zijn moeder 10 jaar lang te verstoten. Het is een openhartig boek, waarin begrip is voor beide ouders, en waarin de auteur onderzoekt waarom hij als kind deed wat hij deed. Toch is het ook een licht en humoristisch boek, vol liefde en mooie verhalen, en tegelijk een prachtig tijdsbeeld van opgroeien in de 60-er en 70-er jaren.
Maes, Vanessa en Christel Cornelis. (2019). Blijven staan ondanks de storm. Handvatten voor ouders in een hoogconflictscheiding. Een zeer verhelderend boek waarin duidelijk wordt gemaakt hoe een scheiding zich ontwikkelt tot een vechtscheiding. Het boek bevat concrete oefeningen die inzicht geven in jezelf en je situatie én aanwijzingen hoe je het beste met die situatie om kunt gaan.
Noort, Saskia (2020). Bonuskind. Een spannende thriller waarin onder andere indringend wordt beschreven hoe een meisje van 15 de vechtscheiding van haar ouders, en de komst van een stiefmoeder ervaart.
Pinedo, Marsha en anderen (2021) Je hoeft het niet alleen te doen. Bruna uitgevers. Een lees- en doeboek voor kinderen van 9 tot 16 jaar, met veel ervaringen van leeftijdsgenoten die ook gescheiden ouders hebben. Een soort buddy in papiervorm. Mooi om cadeau te doen, en ook om zelf te lezen als je je wil verdiepen in wat een scheiding teweeg kan brengen bij kinderen.
Pinedo, Marsha en Petra Vollinga (2013). Aan alle gescheiden ouders. Leer kijken door de ogen van je kind. Utrecht: Bruna uitgevers. De titel zegt het al. De scheiding en het wonen in een samengesteld gezin, worden hier belicht vanuit het perspectief van de kinderen. Veel quotes die je raken, en goede adviezen van de kinderen en van een systeemtherapeut. Zeker een aanrader.
Spruijt, Ed en Helga Kormos (2014). Handboek scheiden en de kinderen. Voor de beroepskracht die met scheidingskinderen te maken heeft. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Een goed leesbaar, informatief boek met onderzoeksresultaten en veel praktische adviezen. Zeker ook van nut voor ouders.
Teyber, Edward (2002) Kind van gescheiden ouders. Kind van de rekening? Amsterdam: Ambo. Een boek met specifieke informatie (bijv. over veel voorkomende reacties van kinderen op echtscheiding), en met praktische richtlijnen (bijv. hoe leg ik de scheiding uit aan mijn kinderen).
Na overlijden
Van der Beek, Susan (2019). Hartmama. Het verhaal van een vrouw die als tweejarig meisje haar moeder verloor. Zij beschrijft hoe het jonge ouderverlies doorwerkt in haar leven op vele manieren. In het middenstuk een aangrijpend beeldverhaal van Cor de Jonge over hoe tieners omgaan met de dood van een ouder. In deel 2 opdrachten die je kunt gebruiken om het overlijden van je moeder of vader te verwerken.
Bosman, Lesha (2014). Als ik mama mis. Te bestellen via bosmanlesha@gmail.com. Een prachtig prentenboek voor kinderen van 3 tot 10 jaar van wie de moeder is overleden.
Vanden Abeele, Claire (2001). Nu jij er niet meer bent. Rouwen met kinderen en tieners. Tielt: uitgeverij Lannoo. Een zeer informatief boek waarin ook allerlei manieren beschreven worden waarop je kinderen en tieners kunt helpen om uiting te geven aan hun gevoelens.
Fiddelaers-Jaspers, Riet en Sabine Noten (2014). Herbergen van Verlies. Thuiskomen in het Land van Rouw. Heeze: In de Wolken. www.in-de-wolken.nl. Een mooi boek over liefde en rouw, o.a. gebaseerd op systemisch werk van Hellinger met veel praktijkvoorbeelden en mooie gedichten.