Oude en nieuwe familierelaties

Als het goed is ben je blij als je familie zich uitbreidt. Een pasgeboren kindje wordt als vanzelfsprekend opgenomen in de familie. Leuk, een nieuw kleinkind, of een neefje of nichtje. Je weet ook gelijk hoe je daarmee omgaat. Het is al iets lastiger als je er nieuwe schoonfamilie bij krijgt. Je hoopt op een goede klik, en als die er niet is, tja, dan probeer je maar wat afstand te houden.

Maar wat als er ineens nieuwe kinderen in de familie komen, omdat je zoon of dochter, of je broer of zus, een relatie krijgt met iemand die al kinderen heeft uit een vorige relatie. Hoe ga je daar dan mee om? Horen die “stiefjes” er dan net zo bij als je bloedeigen familie? En hoe ga je om met die nieuwe partner, zeker als die de vervang(st)er is van iemand waar je het goed mee kon vinden? Hoe ga je überhaupt om met gescheiden stellen? Moet je partij kiezen, of kun je ze ook allebei te vriend houden? Dit zijn best lastige vragen, en ik legde ze voor aan ervaren stiefmoeders.

Stiefjes
Wat de kleine stiefjes betreft, blijkt dat het bijna altijd gewaardeerd wordt als die op dezelfde manier behandeld worden als eigen kinderen. Dat betekent niet alleen cadeautjes van gelijke waarde, maar ook gelijke interesse en aandacht. Sommige stiefmoeders merken op dat de behandeling gelijk is, maar het gevoel toch anders. Dat is heel natuurlijk en niet erg, zolang de kinderen maar niet heel verschillend behandeld worden. Wordt er door familieleden wel groot verschil gemaakt tussen de kinderen, dan doet dat veel pijn en verdriet, en vaak leidt het zelfs tot een breuk met die familie.

In een enkel geval worden de stiefjes gelijk behandeld en vinden de eigen kinderen dat niet o.k., bijvoorbeeld omdat ze daardoor zelf minder aandacht krijgen. Het voelt dan voor hen mogelijk ook alsof ze een beetje van hun speciale positie als kleinkind/neefje/nichtje worden verdreven. Als dat zo is, kun je de familiebanden eens in kaart brengen door een stamboom te tekenen en het erover te hebben, liefst met alle kinderen.  In die gevallen kun je ook aan je familieleden vragen om de eigen kinderen wat extra aandacht te geven en de bloedband een beetje te benadrukken.

Zijn de stiefkinderen wat groter, dan zitten ze lang niet altijd te wachten op een nieuwe familie erbij. Ze zijn dan bij jouw familie wel welkom, maar het hoeft voor hen niet zo nodig. In dat geval doe je er het beste aan om dat te respecteren. Afdwingen heeft weinig zin. Je kunt wél met hen bespreken dat je het jammer vindt, en je kunt óók verlangen dat ze toch even reageren als ze een cadeautje krijgen of uitgenodigd worden voor een feestje. Dat is immers niet meer dan fatsoenlijk.

De nieuwe partner
Sommige stiefmoeders vertelden mij dat zij zelf, als nieuwe partners van, helemaal niet welkom waren in de nieuwe familie. Er was nog teveel verdriet of boosheid over de scheiding, en mogelijk werden zij ook als oorzaak daarvan gezien. Deze vrouwen hadden bijna allemaal gebroken met de familie waar ze niet welkom waren. Het was te pijnlijk voor hen om genegeerd te worden, of onvriendelijk bejegend te worden. Wat er ook gebeurd is in het verleden (en vaak weet je helemaal de ins en outs niet), jouw familielid heeft bepaalde keuzes gemaakt en wil een nieuw leven beginnen. Die stap dient gerespecteerd te worden. Je doet er dan beter aan je te verdiepen in het leven in een samengesteld gezin, en kennis te nemen van alle dynamieken die daar dan spelen, dan te veroordelen. Het nieuwe gezin kan jullie steun en begrip waarschijnlijk goed gebruiken, dus toon je interesse, ga het gesprek aan, en vraag of je iets kunt doen om het voor hen gemakkelijker te maken.

De ex-partner
Als een ex-partner lang deel heeft uitgemaakt van de familie, dan kan het heel moeilijk zijn om deze los te laten, zeker als het een aardig persoon is, een goede vader of moeder voor de kinderen is, een leuke schoonzus of zwager. Als alle relaties tussen partners, nieuwe partners en ex-partners goed zijn, dan is het ook prima om het contact te onderhouden.

Toch kreeg ik ook veel verhalen te horen waar de nieuwe partners het heel lastig vonden dat de ex-schoondochter nog steeds als schoondochter gezien werd. Dan was haar plekje naast haar man als het ware nog steeds bezet. De ex-partner werd de hemel in geprezen en van alle kanten ondersteund, de nieuwe partner werd min of meer genegeerd en moest het zelf maar uitzoeken. Zeker als er dan opnieuw kinderen geboren worden, en deze als tweederangskleinkinderen beschouwd worden, doet dat heel veel pijn. Ook hier geldt weer dat het beter is om de keuze van je zoon of dochter, broer of zus te volgen. Kiest hij of zij ervoor om de oude partner te verlaten en verder te gaan met een nieuwe partner, beperk dan het contact met de oude partner en investeer in de nieuwe relatie. Dat betekent dat de nieuwe partner (en zijn of haar kinderen) worden uitgenodigd voor familieaangelegenheden zoals het kerstdiner of het dinertje bij oma’s verjaardag. Bij grotere feesten en bij begrafenissen, kun je de ex-partner wel uitnodigen zolang dat niet teveel spanning veroorzaakt.

Advies
Weet je nou niet hoeveel contact gewenst is of hoeveel steun je wanneer aan wie moet geven, bedenk dan dat het altijd goed is om hierover het gesprek aan te gaan. Iedere situatie is verschillend en er zijn daarom ook eigenlijk geen algemene regels te geven. Vraag aan jouw bloedeigen familielid hoe hij of zij graag zou willen dat je omgaat met zijn of haar oude en nieuwe partner, en met de kinderen en stiefkinderen. Kom je daar samen niet uit, dan kan ik dat gesprek ook samen met jullie voeren.

Maart 2018
Nanda Poulisse, Gezinspraktijk Gestel 

Let op: Deze blogs verschijnen in het najaar van 2024 in boekvorm en zijn dan online niet meer beschikbaar. Als je belangstelling hebt voor het boek, mail me dan je naam en mailadres, dan laat ik je te zijner tijd weten hoe je het kunt bestellen. Mijn mailadres is: info@gezinspraktijkgestel.nl

P.S. Deel je deze blog met familie en vrienden die iets aan deze tips kunnen hebben? Daar doe je hen en mij een plezier mee.