Opvoeden in een samengesteld gezin
9 januari 2017
Opvoeden in een samengesteld gezin
“Peter vindt alles goed van zijn kinderen. Hij doet veel te veel voor hen, en de kinderen maken daar misbruik van”. “Mijn kinderen mogen niets van mijn partner. Het zijn gewone kinderen, ze spelen, ze hebben plezier, en ze maken lawaai, dat hoort er toch bij?”. “De kinderen krijgen bij hun moeder heel andere waarden en normen mee dan hier. Wij vinden dat niet goed”. Zomaar wat uitspraken van mensen met een nieuw gezin bij mij aan tafel. Opvoedproblemen komen heel veel voor in samengestelde gezinnen, en omdat mensen het belangrijk vinden dat hun kinderen opgroeien tot fijne, zelfstandige mensen, maken ze zich daar veel zorgen om.
Wat kun je daar nou mee? Als de biologische ouders van mening verschillen over hoe ze de kinderen opvoeden, dan is daar niet zo veel aan te doen. Zolang de kinderen wel goed verzorgd worden en geen gevaar lopen, vind ik dat ook niet zo erg. Kinderen groeien in twee gezinnen op, en maken zo kennis met verschillende opvoedstijlen. Als ze dat opmerken, of erover klagen, kun je hen uitleggen dat het bij mama zus gaat, en bij papa zo. Mama vindt dat je moet sparen als je iets graag wil hebben, en papa vindt het leuk om jou iets te geven en te zien dat je ervan geniet. Papa vindt dat je zelf verantwoordelijk bent voor je huiswerk, en mama zit er achterheen omdat ze graag wil dat je het goed doet op school. Je kunt ze vertellen hoe je zelf opgevoed bent, en hoe dat jou geholpen heeft, of juist niet, waardoor jij het op dezelfde manier, of juist helemaal anders doet. Kinderen snappen dat wel, en kunnen er ook best mee leven.
Als er binnen het nieuwe, samengestelde gezin verschil van mening is over de opvoeding, is het lastiger. Het leidt vaak tot irritatie tussen de ouder en de stiefouder. De ouder is uit loyaliteit naar zijn/haar kinderen geneigd het voor hen op te nemen, en zo ontstaat er gedoe, en ruzie. Je kunt wel proberen samen afspraken te maken, maar als de biologische ouder alleen toegeeft om de stiefouder te plezieren, dan gaat dat niet werken. Het kost namelijk energie om kinderen aan te spreken, en levert vaak gedoe met hen op. Als je iets niet zo belangrijk vindt, kun je die energie niet opbrengen, en heb je de energie er niet voor over. De stiefouder klaagt dan dat zij of hij steeds de boeman moet zijn.
Kinderen willen graag dat het gaat zoals het altijd ging. Als ze zien dat de volwassenen het niet met elkaar eens zijn, negeren ze wat de stiefouder van hen verlangt.
Als beide ouders kinderen hebben, dan vinden de kinderen, en ook de ouders, het niet eerlijk dat de ene set kinderen meer mag of minder moet dan de andere. Wat helpt dan?
Elf opvoedadviezen voor samengestelde gezinnen
- Bespreek met elkaar waarom je opvoedt zoals je doet? Doe dat vanuit nieuwsgierigheid. Bijvoorbeeld. Het valt me op dat … Wat wil je je kinderen op deze manier meegeven (waarden en normen, levenslessen)? Hoe ben je zelf opgevoed en wat vond je daar goed aan of juist niet? Zo kweek je begrip voor elkaars opvoedideeën en dat helpt.
- Maak samen afspraken over dingen die je wel en niet wil veranderen. Bedenk hierbij dat de biologische ouder uiteindelijk verantwoordelijk is voor de opvoeding van zijn/haar kinderen, maar dat de stiefouder wel prettig moet kunnen leven met die afspraken. Zoek zonodig een oplossing voor de problemen die de stiefouder ervaart (een eigen ruimte, tijd voor zichzelf, een andere verdeling van huishoudelijk werk, een betaalde hulp).
- Als jij als stiefouder last hebt van bepaald gedrag, dan mag je daar gerust zelf de kinderen op aanspreken. Verwacht niet dat de andere ouder dat voor jou doet. De kinderen weten toch wel dat jij degene bent die moeite heeft met hun gedrag.
- Bedenk wel wat je echt belangrijk vindt. Verspil je kostbare energie niet. Investeer eerst in het opbouwen van een band met de kinderen van je partner (zie ook de blog die ik daarover schreef)
- Over het algemeen geldt dat grote zaken door de biologische ouder(s) bepaald worden (schoolkeuze, omgaan met geld, uitgaan, vakanties), en dagelijkse, huishoudelijke zaken (opruimen, gebruik badkamer, omgang met elkaar) door ouder en stiefouder gezamenlijk.
- Kwesties als veel schermgebruik, (on)gezond eten, gebrek aan zelfstandigheid kunnen veel ergernis veroorzaken. Zolang jij als stiefouder geen last hebt van het geluid, niet apart hoeft te koken, en niet van alles voor de kinderen hoeft te doen wat ze eigenlijk zelf zouden moeten kunnen, kun je hooguit je mening geven aan je partner, maar hoef jij hier niets aan te doen. Dit valt buiten jouw verantwoordelijkheid. Als je dat moeilijk vindt, bedenk dan dat je toch wel enige invloed hebt door zelf het goede voorbeeld te geven.
- Bespreek de afspraken die jullie samen gemaakt hebben met de kinderen, en leg uit waarom je daarvoor gekozen hebt. Als de kinderen protesteren, luister dan goed naar die protesten, herhaal ze, zodat ze zich gehoord voelen, en leg uit waarom jullie wel of niet met hun protesten en suggesties iets doen. Leg ook uit dat jullie willen dat er minder gedoe en ruzie in huis komt. Kinderen willen dat namelijk ook graag.
- Het is fijn als er voor alle kinderen in een huis dezelfde afspraken gelden, maar dat hoeft niet per se. Voor kinderen van verschillende leeftijden of met verschillende karakters kunnen andere afspraken gelden. Alles wat je goed aan de kinderen uit kunt leggen, is o.k. Je kunt bijvoorbeeld zeggen papa en ik vinden dit belangrijk, en je stiefvader en de moeder van je stiefzus vinden dat belangrijk. Ook verschil in financiële middelen kun je uitleggen.
- Houd je aan de afspraken. Steun elkaar hierin en val elkaar niet af in het bijzijn van de kinderen. Bespreek het met elkaar als het een keer misloopt.
- Geef de kinderen de tijd om aan de afspraken te wennen. Herinner hen er vriendelijk aan. Het kost tijd om nieuw gedrag te leren. Dat geldt trouwens niet alleen voor de kinderen, maar ook voor de ouders.
- En bedenk tenslotte: opvoeden is vooral voorleven. Op tijd zijn, opruimen, eerlijk zijn, dingen van twee kanten bekijken, leren kinderen vooral als ze er mee opgroeien.
Nanda Poulisse
Gezinspraktijk Gestel
Januari 2017, aangepast februari 2023
Let op: Deze blogs verschijnen 12 oktober 2024 in boekvorm en zijn dan na een tijdje online niet meer beschikbaar. Het boek heet Stief-wijzer. Een gids voor samengestelde gezinnen. Je kunt het bestellen in de webshop van de Stiefacademie Nederland.
P.S. Deel je deze blog met familie en vrienden die ook tips kunnen gebruiken bij het runnen van hun samengestelde gezin? Daar doe je hen en mij een plezier mee.