Mijn stiefkind negeert me

Een stiefmoeder schrijft: ik heb sinds twee jaar een relatie met een man die twee kinderen heeft van 15 en 13. Ik doe vreselijk mijn best om een band op te bouwen met hen, ik kook wat ze lekker vinden, en we houden de weekends dat ze komen voor hen vrij. Maar de kinderen negeren me compleet. Ze zeggen me amper goedendag, en op vragen krijg ik hooguit een antwoord van 1 lettergreep. Ik vind ze zo ondankbaar, en eigenlijk ook onhebbelijk. Mijn vriend zegt dat pubers nu eenmaal zo zijn, maar ik vind het eigenlijk ronduit onfatsoenlijk.

Een andere stiefmoeder schrijft: ik had altijd best een goede relatie met mijn stiefdochter van 6, maar sinds ik zelf een kindje heb gekregen, negeert mijn stiefdochter me vaak volledig. Ik weet niet wat er aan de hand is. Heel soms is ze nog wel open en spontaan, en krijg ik een knuffel, maar meestal is ze nukkig, richt ze zich volledig op haar vader, en vermijdt ze alle contact met mij.

Zomaar twee posts uit de besloten facebookgroep Bewuste Stiefmoeders Community. Uiteraard heb ik ze wat aangepast om de privacy van de stiefmoeders te waarborgen. En natuurlijk worden ook stiefvaders soms genegeerd, wat net zo erg is.

Het effect van genegeerd worden
Genegeerd worden is een vreselijk gevoel. Mensen worden er heel ongelukkig van. Het is bijna alsof hun bestaansrecht ontkend wordt, en dat gaat heel diep. Als stiefouders worden ze er onzeker van, en het gevolg is dat ze steeds meer opzien tegen de komst van hun stiefkinderen. Vaak verwachten ze hulp van hun partner, en vinden ze dat die zijn kinderen moet corrigeren in hun gedrag. Maar de partners zien het niet zo zwaar in, zeggen dat de kinderen het niet zo bedoelen en dat ze het zich niet persoonlijk aan moeten trekken (of erger nog: dat ze zich niet zo aan moeten stellen). Veel vaders hebben geen zin om hun kinderen aan te spreken op hun gedrag, want ze zijn als de dood dat de kinderen niet meer willen komen als hij steeds loopt te vitten. Het gevolg is dat stiefmoeder en vader er ruzie en gedoe over krijgen. De een voelt zich niet gehoord, en de ander voelt zich in spagaat staan: kiest hij voor zijn nieuwe partner (dan stopt het geklaag) of kiest hij voor de kinderen (dat voorkomt gedoe met hen).
Hoe ga je hier nou het beste mee om?

Neem het niet persoonlijk op.
Neem het niet persoonlijk op. De kinderen komen voor hun vader en niet voor jou. Dat maakt het logisch dat ze de aandacht veel meer op hem richten. Laat dat toe, trek je zelf soms ook even terug, en gun hun tijd samen, zonder jou. Na verloop van tijd, als je zoetjesaan een band hebt opgebouwd, kom jij vanzelf meer in beeld.
Blijf zelf vriendelijk naar de kinderen en laat merken dat je hen ziet.
Net als jij willen je stiefkinderen gezien en gehoord worden. Waak er dus voor dat jij hen niet ook gaat negeren. Daar worden  ze alleen maar onzeker en opstandig van. En het gaat je zeker niet helpen om een band met hen op te bouwen of de band die er was te herstellen.

Spreek de kinderen zelf aan
Het werkt vaak ook niet om je partner te vragen de kinderen op dit negeergedrag aan te spreken. Het is namelijk iets tussen jou en de kinderen, en niet tussen je partner en zijn kinderen. Het is daarom beter om het zelf op te lossen met hen. Je kunt dat doen door het gesprek hierover met hen aan te gaan. Het best doe je dat met één kind tegelijk, op een moment waarop jij je rustig voelt, en je ziet dat je stiefkind even niks aan het doen is. De timing is belangrijk. Breng een recent voorbeeld in herinnering, en vertel wat je toen voelde. Je kunt gerust zeggen dat je je niet gezien voelde, daar verdrietig over bent en er onzeker van wordt. Daarna kun je hen vertellen wat voor gedrag je wel zou willen zien. Zeg bijvoorbeeld dat je het fijn zou vinden als ze jou ook even gedag zouden zeggen of jou ook vragen of je iets wil drinken. Naar alle waarschijnlijkheid zullen je stiefkinderen jou niet meteen gelijk geven en doen wat je vraagt. Eerder halen ze hun schouders op, of zeggen ze dat ze je helemaal niet negeren, of dat ze echt niks tegen je hebben. Laat het hier dan bij. Dat ze het niet met je eens zijn, betekent niet dat ze je niet gehoord hebben. Door dit gesprekje worden de kinderen zich bewust van hun gedrag. Je mag zo’n gesprekje best zo af en toe herhalen, als je het maar niet iedere dag doet. En, zeker zo belangrijk, als ze je dan uiteindelijk wel een keer begroeten of iets voor je inschenken, zeg dan ook dat je dat fijn vindt.

Verschaf duidelijkheid
Bij (kleine) kinderen, die er stief- of halfbroertjes en –zusjes bij krijgen, is er soms jaloezie. De kinderen moeten eraan wennen dat er voor hen ineens minder aandacht is. Ook kan het zo zijn dat ze het niet eerlijk vinden dat zij steeds weg moeten naar de andere ouder, en dat de andere kinderen mogen blijven. Uit boosheid, of omdat ze het idee hebben dat ze er toch niet bijhoren voor jou,   kunnen ze je dan gaan negeren of heel vervelend gedrag gaan vertonen. In die gevallen wil het nog weleens helpen om een stamboom van de familie te maken, bijv. met fotootjes, en te laten zien hoe de familie in elkaar zit. Papa is net zoveel de papa van jou als van je halfbroertje, maar jullie hebben verschillende mama’s. En daarom ben jij vaak naar mama, en is je halfbroertje altijd hier bij papa en mama. Zo kun je ook duidelijk maken dat jij een extra iemand bent, die mee zorgt voor hem, en van hem houdt, maar niet zijn moeder is. Waar het om gaat, is dat ze zien dat er in deze stamboom voor iedereen een plekje is: voor alle volwassenen, en voor alle kinderen. En net zoals in ieder ander gezin, is het zo dat de volwassenen zorgen voor de kinderen en de kinderen moeten doen wat de volwassenen zeggen. En om het goed te laten draaien, houdt iedereen rekening met elkaar.

Verminder het loyaliteitsconflict
Er zijn ook kinderen die hun stiefouders expres negeren. Ze zijn boos of verdrietig over de scheiding en reageren dat af op de stiefouder. Als ze hun stiefmoeder al niet zien als de oorzaak van de scheiding, dan is ze er in ieder geval de oorzaak van dat hun vader nog minder tijd voor hen heeft dan daarvoor. Als hun eigen moeder moeite heeft met jou, dan kunnen de kinderen jou ook gaan negeren uit loyaliteitsgevoelens. Ze moeten dan gewoon even niets van jou hebben, omdat ze bang zijn dat ze hun moeder daarmee verdriet doen. Zo’n loyaliteitsconflict kun je verminderen door wat minder je best te doen. Als jij niet zo leuk en fantastisch bent, kunnen de kinderen met een geruster hart over jou praten bij hun moeder. Wat je vooral niet moet doen is proberen het beter te doen dan hun eigen moeder, ook niet als die eigen moeder in jouw ogen helemaal niet zo’n goede moeder is. Je geeft daarmee namelijk de boodschap af aan de kinderen dat hun eigen moeder niet goed genoeg is. Dat is voor hen heel pijnlijk. Gun ze de moeder die ze hebben, en doe zelf een stapje terug. Je hoeft er niet altijd te zijn als ze komen, en je hoeft ze niet overal mee te helpen. Dat kan je vreselijk toeschijnen, maar zeker als de kinderen een moeder hebben die in jouw ogen niet optimaal is, kan dit een goede strategie zijn. En mocht je het echt niet kunnen laten om meer te doen voor je stiefkinderen, doe het dan zo onopvallend mogelijk (en verwacht geen dankjewel).

Een samengesteld gezin kan heel ingewikkeld zijn, voor alle leden. Het is fijn als iedereen zijn of haar plekje kent en als dat door de anderen erkend wordt. Heb je daar hulp bij nodig, weet dan dat je bij mij terecht kunt.
 
Maart 2019
Nanda Poulisse, Gezinspraktijk Gestel 

Deze blogs verschijnen 12 oktober 2024 in boekvorm en zijn dan na een tijdje online niet meer beschikbaar. Het boek heet Stief-wijzer. Een gids voor samengestelde gezinnen. Je kunt het bestellen in de webshop van de Stiefacademie Nederland. 

Meer lezen? 
Wat als je ongelukkig bent in je samengestelde gezin
Vaders en hun rol in het samengestelde gezin
Een stiefgezin vraagt om veel erkenning

Je mag deze blog gerust delen. Ik ben er blij mee.