Ik voel me niet thuis in mijn samengestelde gezin

Als je gaat samenwonen met iemand die al kinderen heeft, kan het een hele tijd duren voordat iedereen zich echt thuis voelt. Dat geldt voor de nieuwe partner, maar ook voor de kinderen. Dat zette me aan het denken. Wat is dat eigenlijk ‘je thuis voelen’? Voor mij betekent het dat ik mezelf kan zijn, dat ik me niet beter hoef voor te doen dan ik ben, dat ik weet hoe de dingen eraan toe gaan, en wat ik kan verwachten. Thuis is vertrouwd. Ik vroeg het twee jong volwassen meiden, allebei kind van gescheiden ouders. Allebei zeiden ze dat het niks te maken had met spullen of met hoe vaak je er bent. Voor de één ging het om belangstelling, dat haar huisgenoten vragen hoe het met haar is en met interesse luisteren naar haar verhaal. De ander zei: “het allerbelangrijkst is het dat je je welkom voelt en het gevoel hebt dat je er mag zijn en niet in de weg loopt”.

Als je erbij hoort, willen anderen je er graag bijhebben
Deze zomer las ik De kracht van kwetsbaarheid van Brené Brown, en die schrijft (blz 227): een kind hoort er thuis niet bij als het in de ogen van de ouders niet goed genoeg is, of als de ouders geen aandacht hebben voor het leven van het kind. Brown maakt ook een mooi onderscheid tussen ‘erbij horen’ en ‘meedoen’. Als je erbij hoort, dan wil je er graag zijn, en de anderen willen jou er ook graag bij hebben. Als je erbij hoort, dan mag je jezelf zijn. Als je wil meedoen (of moet meedoen), dan moet je net zo zijn als de rest. Dan moet je je dus aanpassen.

De komst van een stiefouder
Met de komst van een stiefouder veranderen er dingen in huis voor de kinderen én voor de volwassenen. De stiefouder heeft bepaalde gewoonten en verwachtingen en handelt daarnaar. Als het heel anders is dan wat de partner en de kinderen gewend waren, dan vraagt dat om veel aanpassing. Soms past de stiefouder zich aan (en voelt zich dan niet thuis), en soms wordt er van de kinderen verwacht dat die zich aanpassen (en dan voelen die zich niet thuis). De biologische ouder zit er tussen in. Die ziet hoe moeilijk iedereen het heeft om zichzelf te kunnen zijn, gaat schipperen tussen partner en kinderen, en is daardoor ook zichzelf niet meer.

Het ligt niet aan jou
Het gevoel dat je er niet bij hoort, dat de anderen jou er liever niet bij hebben, vreet aan een mens. Het maakt heel onzeker, en heel verdrietig, en vaak ook boos. Je hebt het idee dat je niet goed genoeg bent. Maar het ligt niet aan jou, het ligt aan de veranderde situatie. Er zijn ineens nieuwe gewoonten, nieuwe regels, ander eten. Er zijn veel onverwachte situaties en je weet niet zo 1, 2, 3 hoe je daarmee om moet gaan. Jouw reactie is anders dan de kinderen verwachten. De kinderen, en je partner, doen dingen die jij niet verwacht. Alle gezinsleden moeten wennen aan deze nieuwe situatie, en dat vraagt nou eenmaal tijd.

De oplossing: wees jezelf
Brown (blz 145) schrijft: Om erbij te horen moet je niet jezelf aanpassen en de goedkeuring zoeken, maar jezelf zijn, authentiek en imperfect, precies zoals je bent. Dat is veel gemakkelijker voor mensen die een goed gevoel van eigenwaarde hebben. Zij durven zichzelf te zijn, want zij vertrouwen erop dat ze goed genoeg zijn, ook al zijn ze niet perfect. Wie aan zichzelf twijfelt, heeft er veel meer moeite mee om zichzelf te zijn. Die zal zich dan ook niet zo snel thuis voelen.

Dat jij je authentieke, imperfecte zelf durft te zijn heeft nog twee voordelen: het eerste is dat imperfecte stiefouders minder bedreigend zijn voor biologische ouders. Dat maakt het contact vaak makkelijker. Het tweede voordeel is dat de kinderen zien dat je niet perfect hoeft te zijn in dit huis, dat je fouten mag maken en er evengoed bij hoort. Ook voor de kinderen is het immers belangrijk dat ze thuis zichzelf kunnen en mogen zijn.

September 2019
Nanda Poulisse, Gezinspraktijk Gestel 

Let op: Deze blogs verschijnen 12 oktober 2024 in boekvorm en zijn dan na een tijdje online niet meer beschikbaar. Het boek heet Stief-wijzer. Een gids voor samengestelde gezinnen. Je kunt het bestellen in de webshop van de Stiefacademie Nederland. 

Meer lezen? 
Ik houd niet van mijn stiefkind
Mijn stiefkind negeert me

Je mag deze blog gerust delen. Ik ben er blij mee.