Help! Ik ga scheiden

Als je gaat scheiden, staat de wereld op zijn kop, voor jou, en voor je kinderen, zeker als je het niet hebt zien aankomen. Je krijgt te maken met heftige emoties, moet ineens heel veel regelen, en dan ook nog met iemand die jou net in de steek gelaten heeft of afgewezen heeft.  Bovendien vragen je kinderen extra aandacht omdat ze van slag zijn. Het is een heftige situatie.

Ook voor degene die het initiatief tot de scheiding heeft genomen is het een heftige periode. Je hebt er vaak jaren over nagedacht, en uiteindelijk de beslissing genomen en bent het gesprek aangegaan met je partner. Maar dan word je overdonderd door de reacties van je partner, van de kinderen, en van je hele familie- en vriendenkring. Je gaat misschien twijfelen, of je had je misschien niet gerealiseerd hoeveel praktische problemen er ontstaan, en hoe snel de relatie met je partner verslechtert. Soms zie je ineens je kinderen niet meer en het loopt allemaal heel anders dan je verwacht en bedoeld had.

Hoe overleef je deze periode?

Zoek een verstandige praatpaal
Zoek een volwassene bij wie je je emoties en zorgen kwijt kunt, maar die verstandig genoeg is om jou tegen te spreken op het moment dat je beslissingen dreigt te nemen die niet in het belang van je kinderen zijn. Wie te maken krijgt met een ongewenste scheiding, ziet de ex-partner vaak door een gitzwarte bril (het omgekeerde van de roze bril die verliefde mensen op hebben). Dat maakt de afwikkeling van de scheiding en het vormgeven van de zorg- en omgangsregeling een stuk moeilijker. Het is fijn als je dan iemand hebt, die jouw zienswijze tegen het licht houdt en nuanceert, iemand die jou wat zachter kan maken. Maak zelf (al in het begin) duidelijk aan deze persoon dat dit is wat je wilt, want uiteindelijk heb je er helemaal niks aan als iemand alleen maar meegaat met jouw emoties, en er zijn of haar eigen emoties ook nog eens bovenop stapelt. En je kinderen hebben daar al helemaal niks aan.

Vraag en accepteer praktische hulp
Behalve een verstandige praatpaal, is het ook raadzaam om praktische hulp te vragen en te accepteren. Is er iemand die met je naar de financiën kan kijken of die een goede mediator kent, iemand die af en toe voor je kinderen wil zorgen, of hen naar school kan brengen, iemand die je huis een keer voor je wil opruimen of wil koken? Durf te vragen. Mensen zeggen vaak: zeg het maar als ik iets voor je kan doen? Dat betekent dat ze ook daadwerkelijk iets willen doen, en blij zijn als jij aangeeft wat je nodig hebt.

Gun je kinderen contact met beide ouders
Het is belangrijk dat je kinderen van begin af aan contact met beide ouders houden. Dat kan heel moeilijk zijn, voor jou, omdat je zo boos bent, of bang bent dat de andere ouder niet goed voor hen kan zorgen. Zeker als kinderen nog heel jong zijn, kan het voor moeders hartverscheurend zijn om ze naar hun vader te laten gaan. Toch is dit voor de kinderen heel belangrijk, niet alleen voor hun welzijn, maar ook voor hun ontwikkeling. Vertel aan je praatpaal hoe moeilijk je dit vindt, en vraag hulp. Je praatpaal kan je helpen door je aan te moedigen, door de kinderen naar hun andere ouder te brengen als jij die niet wil zien, en door met jou iets te ondernemen in de tijd dat de kinderen bij de andere ouder zijn, zodat je het er minder moeilijk mee hebt.

Stimuleer kinderen die niet naar hun andere ouder willen
Het komt ook voor dat de kinderen zelf zeggen dat ze niet naar hun andere ouder willen. Vaak is dat omdat ze net zo boos zijn als jij dat de andere ouder de scheiding in gang heeft gezet, of omdat ze zien hoe verdrietig jij bent, en ze solidair willen zijn met jou. Loyaliteit heet dat. Dat is lief bedoeld van de kinderen, maar niet goed voor hen. Je doet er daarom het beste aan om hen toch te stimuleren om het contact met de andere ouder in stand te houden. Je kunt hen zeggen dat jij dat wil omdat je het voor hen belangrijk vindt, dat het feit dat jullie als partners uit elkaar zijn, niet betekent dat jullie stoppen met ouders zijn, dat het wettelijk ook zo geregeld is dat beide ouders de plicht en het recht hebben om hun kinderen te zien en voor hen te zorgen. Dus dat ze naar de andere ouder moeten, net zoals ze naar school moeten. En voeg eraan toe dat het vast heel leuk gaat worden.

Zorg dat de kinderen zich geen zorgen hoeven maken om jou
Het helpt als je de kinderen laat weten dat jij zelf in die tijd ook leuke dingen gaat doen met vrienden of familie en hen dus laat weten dat ze  zich over jou geen zorgen hoeven te maken. Bedenk ook dat het wel heel liefdevol kan klinken als je zegt dat je de kinderen zo gaat missen, maar dat je met deze boodschap de kinderen opzadelt met een probleem. Het moet niet zo zijn dat ze zich zorgen maken over de ene ouder op het moment dat ze naar de andere ouder gaan.

Ga het gesprek aan met kinderen die klagen over hun andere ouder
Als kinderen met klachten over de andere ouder komen, bijv. dat ze zich daar vervelen of dat ze bepaalde dingen niet mogen, leer hen dan om deze klachten daar zelf te bespreken. Bedenk dat kinderen prima kunnen leren omgaan met verschillende regels en dat het verrijkend voor hen is als ze andere, nieuwe dingen meemaken. Natuurlijk is het goed om naar hen te luisteren als ze ergens mee zitten, en het is ook goed om hun gevoelens te benoemen en te erkennen, maar vervolgens doe je er goed aan om de kwestie ook vanuit het perspectief van de andere ouder (en een eventuele nieuwe partner) te bekijken en hen zelf een oplossing te laten bedenken. Als jij nog teveel in je emotie  zit om dit te kunnen, stuur je kinderen dan door naar jouw verstandige praatpaal, of iemand die dat voor hen kan zijn (en laat deze persoon deze blog ook lezen). Houd ook in je achterhoofd dat kinderen soms dingen vertellen waarvan ze denken dat jij het fijn vindt om die te horen. Dan zeggen ze bijv. dat het bij de andere ouder niet leuk was, terwijl ze zich daar prima vermaakt hebben.

De gevolgen van ouderverstoting/ouderonthechting
Kinderen die het contact met één van hun ouders verbreken, krijgen daar later veel last van. Heleen Koppejan, psycholoog en onderzoeker aan de Universiteit Utrecht, noemt op haar website de volgende langetermijn gevolgen: minder zelfwaardering; minder vertrouwen in zichzelf en in anderen; meer copingproblemen; meer gedragsproblemen (agressie - manipulatie); meer angst; meer psychosomatische problemen; meer slaap- of eetproblemen; slechtere prestaties op school dus later ook in de maatschappij; en meer hechtingsproblematiek (partner of eigen kinderen). Bekijk de documentaire Vechtscheiding maar eens. Daarin wordt het verhaal verteld van twee jongeren die op latere leeftijd het contact met hun vader herstellen, maar dan zo boos zijn op hun moeder dat ze met haar breken. Dan missen ze dus nog steeds één van hun ouders.

Met de meeste kinderen gaat het twee jaar na de scheiding weer goed
Het goede nieuws is dat het met de meeste kinderen van gescheiden ouders twee jaar na de scheiding weer goed gaat. Ze weten waar ze aan toe zijn, en zijn er achter gekomen dat de wereld niet is vergaan. Belangrijk hierbij is wel dat hun ouders fatsoenlijk met elkaar omgaan, geen ruzie maken, en elkaar een nieuw leven gunnen. Als je dit allemaal heel moeilijk vindt, omdat je nog steeds heel boos bent op je ex-partner, bedenk dan dat je dit doet voor je kinderen. Omdat je hen het geluk kunt van een vader én een moeder, en daarmee van beide kanten van zichzelf.

Er is leven na de scheiding
Ook voor jou komt er na verloop van tijd weer rust. Dit moment breekt aan als de scheiding geregeld is, als duidelijk is hoe je er financieel voor staat, en waar je kunt wonen, als je ziet dat het met je kinderen goed gaat. Er ontstaat ruimte voor jezelf omdat de kinderen af en toe bij hun andere ouder zijn, ruimte die je in kunt vullen met een opleiding, nieuwe hobby of vrienden, en op den duur wellicht zelfs een nieuwe partner (pas bij de kinderen introduceren op het moment dat je weet dat het echt de ware is, en eerst je ex-partner hiervan op de hoogte stellen). Misschien ben je gedwongen om meer te gaan werken of beter betaald werk te zoeken. Dat kan in het begin een last zijn, waar je vreselijk tegenop ziet, maar het kan ook heel verrijkend blijken te zijn. Er is door je scheiding een deur dicht gegaan, maar daarmee opent zich ook een andere deur. Ik hoop dat je hem ziet en eens gaat kijken wat daar achter die deur allemaal te beleven is.

Nanda Poulisse
maart 2021

Let op: De blogs over samengestelde gezinnen verschijnen 12 oktober 2024 in boekvorm en zijn dan na een tijdje online niet meer beschikbaar. Het boek heet Stief-wijzer. Een gids voor samengestelde gezinnen. Je kunt het bestellen in de webshop van de Stiefacademie Nederland. 

Meer lezen?
Wat als je kinderen niet meer willen komen?
Kinderen van gescheiden ouders zelf de regie geven.