Ergernissen in een samengesteld gezin bespreken zonder ruzie
13 september 2023
Ergernissen in een samengesteld gezin bespreken zonder ruzie
Een samengesteld gezin gaat vaak gepaard met veel ergernissen. Dat komt omdat ouders en kinderen gewend zijn dat de dingen op een bepaalde manier gaan. En als twee gezinnen zich dan samenvoegen, of als er een stiefouder bijkomt in het gezin, dan zijn er altijd dingen waarover je je verbaast. Gaat dat hier zo? Moet dat nu voortaan zo? Na de eerste verbazing, ontstaat vaak ergernis. En als mensen zich ergeren, dan proberen ze de gang van zaken te veranderen, of ze doen hun beklag, in de hoop dat iemand anders zorgt dat de dingen veranderen.
Een voorbeeld
Een stiefmoeder ergert zich eraan dat de kinderen van haar man 10 flessen frisdrank in de week drinken (niet verzonnen, dit komt voor). Ze vindt dit ongezond, het kost veel geld, en bovendien is het veel gesjouw. Als zij de kinderen hier op aanspreekt, is de kans groot dat die zeggen: “zo doen we dat altijd, waar bemoei je je mee”. Als ze hun vader erop aanspreekt, vindt die eigenlijk wel dat ze gelijk heeft, en hij gaat akkoord met de regel die zij bedacht heeft, maar in de praktijk houdt hij de kinderen er niet aan. Zij wordt daar boos over. Ze hadden het toch samen zo afgesproken. Waarom spreekt hij zijn kinderen er dan niet op aan? Hij wordt ook boos. Hij vindt dat zijn kinderen zich al genoeg hebben aangepast, en heeft geen zin hen hier op aan te spreken. Eigenlijk vindt hij het niet zo belangrijk, en bovendien wil hij niet het risico lopen dat ze niet meer willen komen. Dat kan hij natuurlijk rustig uitleggen, en als zij daar dan rustig naar luistert, kan dit stel samen op zoek naar een oplossing.
Maar meestal wordt er niet zo goed geluisterd, en schiet de ander in de verdediging, bagatelliseert het probleem, of komt met verwijten over wat er allemaal niet deugt aan haar aanpak of aan háár kinderen. De een praat nog harder dan de ander en zo ontstaat al snel een fikse ruzie. Geen van beide partners voelt zich gehoord.
Vaak loopt één van beiden weg. Hij of zij geeft het op. De ander is toch niet te overtuigen. Dan zoekt zij/hij het maar uit. Op die manier ontstaat verwijdering, en dat is juist niet wat je wil in een nieuw gezin dat je samen aan het opbouwen bent.
Hoe moet het dan wel?
Als dingen op een andere manier gaan dan je gewend bent, of verwacht had, begin er dan mee om je verwondering te uiten. Hey, het valt mij op dat jouw kinderen wel heel veel op hun schermpjes zitten, best laat naar bed gaan, weinig groente eten, mij nooit gedag zeggen etc. Probeer dan op een niet verwijtende manier hierover in gesprek te gaan. Is het een bewuste keuze geweest, wat vindt de ander ervan, maakt die zich er zorgen over? Luister goed en herhaal wat er gezegd is, zodat de ander weet dat je het goed gehoord hebt. Vertel pas daarna wat jij ervan vindt, waar je je zorgen over maakt en waar je last van hebt. Ook hier moet eerst goed naar geluisterd worden, en vervolgens is het belangrijk dat je de ander erkenning geeft voor zijn of haar gevoelens of zorgen. Ik kan me voorstellen dat jij je zorgen maakt, en ik vind het lief van je dat je je zo bekommert om mijn kinderen.
Vervolgens kun je bespreken of je de gang van zaken wil veranderen, of ervoor kiest om die zo te laten. Het heeft geen zin om afspraken te maken over nieuwe regels, als de biologische ouder daar eigenlijk niet achter staat. Uiteindelijk is die verantwoordelijk voor de opvoeding van zijn of haar kinderen, en niet de stiefouder. Het is wel belangrijk dat er een oplossing gezocht wordt voor gedrag waar de stiefouder echt last van heeft (bijv. boodschappen laten bezorgen, schermpje kijken met koptelefoon op, op een bepaalde tijd naar boven sturen). Doe dit liefst samen met de kinderen. Je kunt afspreken dat de stiefouder de kinderen zelf aanspreekt op gedrag waar zij of hij last van heeft (dat is sowieso beter, want de kinderen weten toch wie er moeite met bepaald gedrag heeft). Denk er dan vooral ook aan om de kinderen te vertellen dat ze naar de stiefouder moeten luisteren. Met andere woorden, zet de gezagsrelatie duidelijk neer. Vanuit onze verantwoordelijkheid als volwassenen, bepalen wij samen hier in huis de regels. Wij zorgen voor jullie, wij zijn bezorgd om jullie en daarmee hebben wij ook allebei wat te zeggen over jullie.
Onvrede bij de kinderen
Ook als de kinderen bij je komen met hun onvrede over hoe het nu gaat in jullie gezin, kun je het zelfde doen.
- Luisteren en herhalen wat ze zeggen
- Erkenning geven
- Vragen hoe zij het dan zouden willen
- Vragen hoe zij denken dat dat dan voor de andere huisgenoten (nieuwe partner, stiefbroers en – zusjes) zou zijn
- Aangeven of jij denkt dat hun oplossing wel of niet gaat werken
- Samen zoeken naar andere oplossingen
- Zo nodig troosten, en nogmaals erkenning geven
Niet alle problemen zijn altijd oplosbaar. Als stiefouder heb je vaak veel te verduren. Hoe beter je voor jezelf zorgt (voldoende rust, tijd voor jezelf), hoe gemakkelijker dat gaat. Het helpt ook als je veel van je partner houdt, en je ogen gericht houdt op de (verre) toekomst. En het helpt zeker als je van je partner erkenning krijgt voor wat je verduurt
Ook voor de kinderen is het nieuwe gezin vaak moeilijk. Alles wat voorheen vanzelfsprekend was, is het nu ineens niet meer. Ze moeten zich aanpassen, en zijn teleurgesteld als dingen niet meer kunnen. En soms wordt hun leven ook echt ingewikkeld doordat jullie zijn gaan samenwonen (verhuizing, andere school, gedoe tussen de biologische ouders). Je kunt niet alle problemen voor je kinderen oplossen. Ook zij moeten verduren en leren omgaan met teleurstellingen. Maar het helpt echt als je naar hen luistert, toegeeft dat het lastig is, en hen steunt bij de moeilijkheden die ze hebben.
September 2023
Nanda Poulisse, Gezinspraktijk Gestel
Meer lezen over samengestelde gezinnen?
Er staan nog veel meer informatieve blogs op deze website. Scroll er gerust doorheen en lees bijvoorbeeld:
Wat maakt grenzen stellen zo moeilijk in een stiefgezin?
Een stiefgezin vraagt om veel erkenning
Let op: Deze blogs verschijnen 12 oktober 2024 in boekvorm en zijn dan na een tijdje online niet meer beschikbaar. Het boek heet Stief-wijzer. Een gids voor samengestelde gezinnen. Je kunt het bestellen in de webshop van de Stiefacademie Nederland.